Historia Hufca Lubliniec

Ludwik Bernard Klama urodził się 20 sierpnia 1905 roku w Chorzowie, jako najstarszy z czwórki dzieci Walentego (hutnika z Huty Królewskiej w Chorzowie, a także późniejszego sekretarza związkowego) i Pauliny z domu Świerc. Po ukończeniu Szkoły Ludowej (siedmioklasowej) w Chorzowie w 1919r. przez półtora roku pracował jako pomocnik biurowy w Oberschlesische Stickstoffwerke AG Königshütte - późniejszej Państwowej Fabryce Związków Azotowych w Chorzowie.

Młody Klama należał do Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" w Chorzowie, a także działał w kółku dramatycznym. Brał udział w I Powstaniu Śląskim będąc łącznikiem i kurierem przy komendzie Polskiej Organizacji Wojskowej w Chorzowie (dowódcą był jego ojciec - Walenty Klama), uczestniczył także w II Powstaniu Śląskim, gdzie pełnił funkcję łącznika pod dowództwem Marcina Watoły na terenie Chorzowa Starego. W związku z tym, że jego tata w okresie plebiscytowym, był organizatorem wieców narodowych, młody Ludwik roznosił ulotki karty do głosowania po domach. Po Plebiscycie rodzina Klamów zamieszkała w Rybniku (najpierw na Młyńskiej, a następnie po wybudowaniu domu na Chwałowickiej 8a), zaś Ludwik Klama w 1921r. rozpoczął naukę w Seminarium Męskim w Węgrowcu (poznańskie), gdzie chodził do jednej klasy z Józefem Pukowcem (późniejszym Komendantem Chorągwi Śląskiej i przyjacielem).

Budynek Seminarium Nauczycielskiego w Węgrowcu,
gdzie uczyli się Ludwik Klama i Józef Pukowiec

Po roku, gdy część Górnego Śląska zostaje przyznana II RP, Ludwik Klama wraca do domu i kontynuuje naukę w Państwowym Seminarium Nauczycielskim Męskim w Pszczynie (także z Józefem Pukowcem). Jest pierwszym rocznikiem tegoż Seminarium, które zdaje maturę. Ma to miejsce - 24 czerwca 1925r. Po jej napisaniu Ludwik Klama otrzymuje prawo nauczania w szkole - jako nauczyciel tymczasowy.

Państwowe Seminarium Nauczycielskie Męskie w Pszczynie

Jako świeżo upieczony nauczyciel zwraca się do Wydziału Oświecenia Publicznego w Katowicach o przydzielenie mu posady w Rybniku. Wydział kieruje jednak Klamę nie do Rybnika, tylko do Olszyny, w której potrzebują nie tylko nauczyciela i zarazem kierownika szkoły (dwuklasowej), ale także organisty w nowo utworzonej parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.

Decyzja niezwykła, gdyż to właśnie z Olszyny pochodzi ojciec Klamy  - Walenty, zaś mama z pobliskiego Boronowa. Ludwik Klama obejmuje swoje obowiązki jako nauczyciel od połowy września 1925r. zaś jako organista dopiero od wiosny 1926r.  W szkole, ze względu na misję kanoniczną, którą uzyskał, uczy także religii.

Szkoła Powszechna w Olszynie, w której Klama od 1925 do 1928r.
był nauczycielem i kierownikiem

Jeszcze tuż przed przyjazdem do Olszyny, latem 1925r. Ludwik Klama bierze udział w obozie Hufca Rybnik (prawdopodobnie jako kadra), który odbywa się w Dzięgielowie.

Kadra Obozu Hufca Rybnik w Dzięgielowie,
trzeci w kolejności od dołu - Ludwik Klama

Gdzie Klama zetknął się z harcerstwem, nie wiadomo, być może w Seminarium w Krotoszynie, tam od września 1921r. działała VI Drużyna Harcerzy im. Bolesława Krzywoustego. Nie wykluczone, że do harcerstwa wciągnął go jego młodszy brat - Jan Klama, który działał w na niwie harcerskiej już od 1924r. najpierw w Katowicach, potem w Chwałowicach, wreszcie w Rybniku.

Harcerze Hufca Rybnik, kwiecień 1926r.
po prawej stronie stoi Jan Klama, prawdopodobnie za nim Ludwik Klama

Podczas kolejnego lata (5-22 sieprnia 1926r) Ludwik Klama, jest członkiem kadry kursu zastępowych w Mszanie. Podczas tego obozu najprawdopodobniej składa (wraz z Józefem Pukowcem, którego jak wspomina wciągnął do harcerstwa) przyrzeczenie harcerskie. Nic nie wskazuje na to, że wówczas jest zaangażowany w pracę Hufca ZHP Lubliniec, który w tym czasie przechodzi kryzys.

Kurs zastępowych w Mszanie, podczas raportu - pierwszy od lewej Jan Klama,
melduje, pierwszy od lewej Ludwik Klama, tuż za nim Józef Pukowiec

Komenda kursu i jej pomocnicy
stoją od lewej: druh Józef Pukowiec, druh Ludwik Klama,
druh Robert Urbańczyk, druh Andrzej Orszulik i druh Zajonc
poniżej: druh Adam Kotula, druh Fialski, druh Goriwoda

Niestety, jeszcze przed wyjazdem na wakacje - w lipcu 1926r. doszło do konfliktu pomiędzy Ludwikiem Klamą, a proboszczem parafii Rochem Margoszem. Jedną z przyczyn tego konfliktu była zapewne rosnąca pozycja kierownika szkoły, kosztem proboszcza. Człowieka nietuzinkowego, bowiem misjonarza kanadyjskiego, w czasie Powstań Śląskich członka Szefostwa Duszpasterstwa Naczelnej Komendy Wojsk Powstańczych, nauczyciela w Państwowym Gimnazjum Matematyczno-Przyrodniczym w Królewskiej Hucie (gdzie uczył języków francuskiego i angielskiego).

 
Kościół w Olszynie (po przebudowie) - widok współczesny,
w latach 1925-1934r. ks. Roch Margosz był proboszczem w tutejszej parafii
i gdzie organistą w 1926r. był Ludwik Klama

W styczniu 1927r. konflikt z księdzem jest już tak wielki, że Klama pisze prośbę o przeniesienie go na stanowisko nauczyciela w Rybniku lub jego okolicy, zaprzestaje też grania w kościele. Niespodziewanie zostaje mu zaproponowana funkcja Komendanta Hufca Lubliniec. Nie odmawia i rzuca się w wir nowych obowiązków.

Dzięki jego zaangażowaniu w powiecie w ciągu pół roku powstaje 6 nowych drużyn w: Olszynie (którą sam prowadzi), Solarni, Koszęcinie, Kokotku, Lublińcu (reaktywuje się I MDH im. Tadeusza Kościuszki) i Lubszy. Wspierają go w tej pracy nauczyciele: Bronisław Prauza (kierownik szkoły w Koszęcinie), Rudolf Rzemieniecki (kierownik szkoły w Solarni), Wacław Bodziachowski (nauczyciel w Kokotku), Alfred Szulc (kierownik szkoły w Lubszy, kolega Klamy z pszczyńskiego seminarium), a także Alfred Jesionowski (nauczyciel lublinieckiego Gimnazjum), Kazimierz Krzyszkowski i Michalina Konasiewiczówna (nauczyciele ze szkoły powszechnej w Lublińcu). Wraz z Jakubem Bazarnikiem (kierownikiem Szkoły Powszechnej w Lublińcu) w maju reaktywuje Koło Przyjaciół Harcerstwa, któremu przewodzi ks. Jan Szymała (kapelan 74 pułku piechoty, stacjonującego w Lublińcu).

19 czerwca 1927r. odbywa się pierwszy w historii Zlot Hufca Lubliniec, a w ramach Zlotu - przyrzeczenie harcerskie na lublinieckim rynku (pierwsze takie miało miejsce w 1924r.).

Zlot Hufca ZHP Lubliniec w 1927r.
wśród harcerzy i drużynowych, oraz członków KPH - Ludwik Klama

Przyrzeczenie harcerskie na lublinieckim rynku, które odbyło się podcza I Zlotu Hufca
w czerwcu 1927r.

Latem 1927r. Klama organizuje w Olszynie trzytygodniowy kurs zastępowych, który wizytuje Komendantka Męskiej Śląskiej Chorągwi ZHP - druhna Wanda Jordanówna.

Kurs zastępowych w Olszynie w 1927r
Druh Ludwik Klama, stoi pierwszy po prawej,
przy maszcie siedzi druhna Wanda Jordanówna

Gdy w lipcu 1927r. przychodzi pismo informujące o przeniesieniu (na własną prośbę) Ludwika Klamy do Szkoły Powszechnej w Ligocie Rybnickiej, ten się odwołuje i prosi o pozostawienie go w Olszynie. Jednak ze względu na to, że kierowanie hufcem lublinieckim z Olszyny, jest trudne i uciążliwe, a także wskutek niegasnącego konfliktu z księdzem Margoszem, Ludwik Klama prosi po raz kolejny o przeniesienie i z dniem 1 lutego 1928r. zostaje nauczycielem Szkoły Powszechnej w Lublińcu. Klika dni później zdaje II egzamin nauczycielski, zaś pod koniec roku zostaje mianowany nauczycielem stałym.

Grono pedagogiczne Szkoły Powszechnej i Szkoły Mniejszościowej w Lublińcu,
Ludwik Klama stoi w drugim rzędzie, czwarty od lewej

Klama w Lublińcu uczyć będzie także w trzyklasowej Publicznej Szkole Dokształcającej Zawodowej, początkowo języka polskiego a od 1938r. także rachunków.

Zakończenie roku szkolnego w Szkole Dokształcającej Zawodowej w Lublińcu
w czerwcu 1934r., Ludwik Klama stoi pierwszy od prawej strony

Przeprowadzka do Lublińca działa pobudzająco na Klamę. Świetnie aklimatyzuje się w nowej szkole, we wrześniu 1929r. porzuca stan kawalerski żeniąc się w Hadrze, z Waleską z domu Kopyciok (dwa lata później przyjdzie na świat ich syn - Bolesław).

Nieustanie dba o rozwój Hufca. Organizuje kolejne Zloty, przyczynia się do powstania nowych drużyn harcerskich i gromad zuchowych, doprowadza do zwiększenia ilościowego stanu Hufca (odbywają się kolejne przyrzeczenia na lublinieckim rynku).

Ludwik Klama - stoi po prawej stronie, podczas przyrzeczenia harcerskiego
najprawdopodobniej II MDH im. Adama Mickiewicza,
sztandar trzyma drużynowy Alojzy Gajek (późniejszy komendant Hufca Lubliniec)

Klama dba także o samorozwój. W latach 1928-1929 bierze udział w kursach instruktorskich dla czynnie pracujących nauczycieli w Katowicach, który prowadzi Komendant Śląskiej Chorągwi Męskiej Marian Łowiński. Podsumowaniem jego starań i pracy harceskiej jest otrzymanie w październiku 1929r. stopnia podharcmistrza (Rozkaz Naczelnictwa ZHP L.9 z 26.10.1929).

Kurs nauczycielski w 1928r.
drugi od lewej - Marian Łowiński,
w dolnym rzędzie, trzeci od lewej - Józef Pukowiec
w ostatnim rzędzie, drugi od prawej - Ludwik Klama

Kolejne lata zarządzania Hufcem w Lublińcu przez Klamę to jedno wielkie pasmo sukcesów. Hufiec wystawia bowiem swoje reprezentacje i uczestniczy w: II Zlocie Narodowym w Śródce koło Poznania (1929r), w III Światowym Zlocie Skautów - w Arrowe Park w Upton w Wielkiej Brytanii (1929r), otwarciu szkoły instruktorskiej na Buczu (1931r), Międzynarodowym Zlocie Skautów Wodnych w Garczynie (1932r) i IV Jamboore Skautowym w Gödöllő (1933r).

IV Jamboore Skautowe w Gödöllő
reprezentacja Chorągwi Śląskiej,
Ludwik Klama - stoi trzeci na prawo od sztandaru

Drużyny wyjeżdżają w tym czasie na obozy i wycieczki między innymi do: Gdyni, Warszawy, Zakopanego czy Kielc.

Podczas kursu zastępowych w Cedro pod Kielcami w 1932r.
Stoją od lewej: Jan Klama, Ludwik Klama, Rudolf Rzemieniecki, Stanisław Gawron

Wreszcie swoistym ukoronowaniem pracy harcerskiej w lublinieckim hufcu w przypadku druha Ludwika Klamy, jest organizacja w czerwcu 1933r. 10-lecia powstania harcerstwa w Lublińcu, podczas, którego harcerze otrzymują nowy sztandar hufcowy ufundowany przez Koło Przyjaciół Hufca.

 
Ceremonia przybijania gwoździ do nowego sztandaru Hufca ZHP Lubliniec,
młotek trzyma - ówczesny starosta lubliniecki - Franciszek Biolik,
zaraz obok stoi dyrektor Śląskiego Zakładu Psychiatrycznego - Emil Cyran

Nadchodzi wrzesień 1934r. - Ludwik Klama oddaje kierowanie Hufcem Lubliniec w ręce młodszego kolegi - także nauczyciela Szkoły Powszechnej w Lublińcu - Stanisława Wojciechowskiego. Najprawdopodobniej przyczyną rezygnacji z funkcji Komendanta jest chęć poświęcenia się pracy w szkole. Niemniej może w kontekście wcześniejszego konfliku Klamy z księdzem Margoszem, warto odnotować, że maju 1934r. po przejściu na emeryturę, do Lublińca przeprowadza się ks. Margosz.

Po lewej stoi druh Ludwik Klama - po prawej druh Stanisław Wojciechowski

Warto także nadmienić, że Ludwik Klama będzie jeszcze pełnić funkcję komendanta Hufca Lubliniec  - dwukrotnie. Najpierw od września 1936r. do marca 1937r. za Stanisława Wojciechowskiego, który wówczas rozpoczął studia w Warszawie, aż do czasu powołania nowego Komendanta, którym został Stanisław Stanisz i drugi raz po powrocie z niewoli niemieckiej w 1939r. kiedy to do 1941r. kiedy to szefował tajnemu Hufcowi Lubliniec, działającemu w ramach Tajnej Komendy Śląskiej Chorągwi Harcerzy.

W roku 1935 oddana zostaje do użytku nowa szkoła - Szkoła Powszechna nr 1 w Lublińcu. Część nauczycieli dotychczasowej Szkoły Powszechnej zostaje do niej przeniesiona, w tym - Ludwik Klama. W kolejnym roku kończy Wyższy Kurs Nauczycielski grupy geograficzno-przyrodniczej, a przez kolejne dwa lata bierze udział w dwuletnim Kursie Psychologii Szkolnej zorganizowanym przez Instytut Pedagogiczny w Katowicach. Kończy go z wynikiem dobrym w czerwcu 1938r. W roku szkolnym 1938/39 dodatkowo prowadzi zajęcia praktyczne w Ślaskim Zakładzie dla Głuchoniemych w Lublińcu.

Budynek nowej Szkoły Powszechnej nr 1 w Lublińcu,
w której od 1935r. pracował Ludwik Klama

Mimo odejścia z funkcji Komendanta Hufca ZHP Lubliniec, Ludwik Klama nadal aktywnie działa w harcerstwie, już nie tylko lokalnym, ale także na poziomie Chorągwi. W lublinieckim Hufcu zajmuje się starszyzną, organizuje w 1934r. Krąg Starszoharcerski, który przyjmuje imię im. Konstantego Damrota. W 1935r. wraz z harcerzami lublinieckimi bierze udział w Jubileuszowym Zlocie Harcerstwa Polskiego w Spale.

Ludwik Klama w Spale w 1935r. stoi piąty od prawej

Od 1936r. kieruje Zarządem Obwodowym Kół Przyjaciół Harcerstwa.

Członkowie Kręgu Instruktorskiego
Druh Ludwik Klama - trzeci od lewej w dolnym rzędzie

Jeszcze w roku 1932 Ludwik Klama - zostaje członkiem Honorowej Rady Starszyzny, działającej przy Komendzie Chorągwi Śląskiej, w 1935r. mianują go na funkcję wizytatora Śląskiej Komendy Chorągwi na Hufce Tarnowskie Góry i Lubliniec. Rok później w marcu 1936r. (Rozkaz Naczelnictwa ZHP L.5 z 15.03.1936 ) otrzymuje stopień harcmistrza, a następnie wchodzi w skład władz Chorągwi Śląskiej - w Wydziale Kształcenia Starszyzn.

Ludwik Klama - stoi w górnym rzędzie - trzeci od prawej,
wśród instruktorów i instruktorek Chorągwi Śląskiej,
przed Szkołą Instruktorek Harcerskich na Buczu

Jako kierownik referatu prób instruktorskich w pierwszym półroczu 1938r. zorganizował sześć kursów teoretycznych dla podharcmistrzów w: Bielsku, Chorzowie, Brzezinach, Katowicach, Lublińcu i Rybniku. w kursach tych wzięło udział  - 115 uczestników. Zaś w okresie letnim urządził dwa obozy podharcmistrzowskie w Nowym Bieruniu: 1-14 lipca oraz  2-16 sierpnia. Oczywiście podczas obozu pełnił funkcję - komendanta.

Obóz podharcmistrzowski w Nowym Bieruniu w lipcu 1938r.
druh Ludwik Klama stoi pośrodku kursantów

Wreszcie w marcu 1939r. zostaje mianowany komendantem Śląskiej Chorągwi Harcerzy, którą to funkcję pełni do 22 sierpnia 1939r. Żaden inny instruktor lubliniecki, nigdy wcześniej i nigdy później, nie został w ten sposób wyróżniony.

Informacja o mianowaniu na Komendanta Chorągwi Śląskiej -hm Ludwika Klamy
zamieszczona w Wiadomościach Urzędowych Naczelnictwa Związku Harcerstwa Polskiego

Podczas zjazdu Okręgu Śląskiego ZHP w marcu 1939r. Ludwik Klama został wyróżniony - Srebrnym Krzyżem Zasługi. W czasie swojej krótkiej kadencji Komendanta Chorągwi Śląskiej, Klama inicjuje wielką akcję przygotowawczą do obrony kraju w razie wybuchu wojny. Jednym z jej elementów jest manifestacja antyhitlerowska kilkutysięcznej rzeszy harcerzy, która odbyła się w sierpniu 1939r. w Katowicach. Chorągiew Śląską przekazuje w sierpniu hm. Józefowi Pukowcowi (ich drogi przetną się jeszcze), który ze względu na swoją niepełnosprawność nie miał karty mobilizacyjnej.

Ludwik Klama - pierwszy od prawej,
ze swoim przyjacielem - Józefem Pukowcem w środku

23 sierpnia 1939r. zostaje zmobilizowany i przydzielony do 74 Górnośląskiego Pułku Piechoty stacjonującego w Lublińcu w stopniu starszego strzelca. Wraz z pułkiem bierze udział w wojnie obronnej Polski, między innymi w bitwie pod Złotym Potokiem. Następnie 17 września zostaje ranny w okolicach Tomaszowa Lubelskiego, a 24 września dostaje się do niewoli niemieckiej w okolicach Lublina. Po zwolnieniu z obozu przejściowego w Szydłowie pod Radomiem, pod koniec października 1939r., wraca do Lublińca.

Po powrocie otrzymuje nadzór burmistrza Droniowiczek i musi codziennie meldować się na policji. W tym czasie co dwa tygodnie jeździ do rodziny, do Rybnika, gdzie spotyka phm. Stanisława Wolnego ps. Baranek (Wolny w kwietniu 1940r. zostanie aresztowany przez Gestapo i zginie w KL Auschwitz w 1942r.), od którego otrzymywał podziemne gazetki "Ku wolności" i "Zryw". Klama kolportował je wśród lublinieckich harcerzy, zaś od grudnia z pomocą harcerki Agnieszki Jaguś i instruktorów: Konrada Mańki i Jana Blachy (właściciela sklepu z tytoniowego), także wśród mieszkańców Lublińca.

 
Gazetka "Ku Wolności" z grudnia 1939r,
przywożona przez Klamę z Rybnika

Na początku 1940r. Klama został zatrudniony przez Jana Blachę w sklepie. W też czasie kontaktuje się w Rybniku z Pukowcem (wówczas Komendantem Tajnej Komendy Śląskiej Chorągwi Harcerzy). Postanawiają przenieść pracę konspiracyjną na teren powiatu lublinieckiego tworząc lokalna komórkę Organizacji Orła Białego. Klama zostaje jej szefem, zaś zastępcą mianuje Konrada Mańkę. Od stycznia do grudnia 1940r. działalność organizacji przejawia się między innymi na kontaktach z władzami okręgowymi w Katowicach, kolportowaniu gazetek, działalności na terenie powiatu Szarych Szeregów (zbiórki organizował druh Eryk Słota), zbieraniu materiałów opatrunkowych, czy dalszym werbowaniu członków (głównie złożonych z byłych lublinieckich harcerzy). W związku z aresztowaniem Blachy (które ma miejsce 7 maja 1940r. Blacha został skazany na 13 miesięcy więzienia) zmuszony jest zmienić pracę i znajduje zatrudnienie najpierw jako nauczyciel w Waleńczowie, a później przy odbudowie Kłobucka. We wrześniu 1940r. zostaje zatrudniony w Herbach Starych w firmie Olleck.

Niestety 18 grudnia 1940r nastąpiły aresztowania członków Organizacji Orła Białego na terenie całego Śląska (w Lublińcu arsztowano ich 46). Za rozpracowanie lublinieckich harcerzy odpowiadał między innymi - były oficer 74 gpp - Józef Bartocha, członek Organizacji Orła Białego w Lublińcu, a równocześnie współpracownik Gestapo ps. "Karman" - Józef Bartocha.

Ludwika Klamę aresztowano dopiero 11 stycznia 1941, po uprzednim przeszukaniu mieszkania przez Gestapo, wraz z nim zabrano część dokumentacji harcerskiej i zdjęcia. Tego samego dnia został oskarżony o zdradę kraju (Trzeciej Rzeszy), a następnie postawiony przed sądem, najpierw w Lipsku, potem w Berlinie, na koniec w Katowicach.

Zwolnienie z więzienia - 25 marca 1942r. Katowice

13 marca 1942r. Klama został uniewinniony, bowiem całą winę za kolportaż gazetek i działalność na szkodę III Rzeszy, bierze na siebie Konrad Mańka. Zostanie za to skazany na śmierć i ścięty 14 lipca 1942r. Dokładnie miesiąc później, w tym samy więzieniu zostaje zamordowany hm. Józef Pukowiec, podobnie jak Mańka aresztowany 18 grudnia 1940r.

Komenda Hufca ZHP Lubliniec w roku 1934
U dołu, drugi od lewej Ludwik Klama,
w górnym rzędzie - trzecie od lewej Konrad Mańka

Po powrocie z więzienia, aż do zakończenia wojny, Klama pracuje w firmie Olleck w Lublińcu jako fakturzysta. Wojna zabiera Ludwikowi jeszcze jedną kochaną osobę - jest nią ojciec. Walenty Klama - aresztowany zostaje przez Niemców już na początku wojny-  w września 1939r. Następnie przewieziony do KL Buchenwald, a stamtąd 6 lipca 1942r. KL Dachau, gdzie umiera dwa tygodnie później  - 24 lipca.

Po wyzwoleniu Lublińca wchodzi w skład Komitetu Obywatelskiego, który zabezpiecza placówki szkolne na terenie miasta i powiatu, szczególnie na terenach, które przyłączono w 1945r. do Polski jak: Ciasna, Molna, Sieraków czy Dobrodzień. Tam organizuje polskie szkoły. Do marca 1946r. dzięki jego pomocy udaje się zorganizować 27 szkół na terenie powiatu i okolic. Pełni funkcję inspektora szkolnego, kierownika Zasadniczej Szkoły Zawodowej w Lublińcu, organizuje zbiórkę polskich książek wśród mieszkańców miasta na wyposażenie szkolnych bibliotek. Sam przekazuje na ten cel większość swojego księgozbioru.

 
Zaświadczenie o przynależności do Komitetu Obywatelskiego w styczniu 1945r. w Lublińcu

Od września 1946r. organizuje Szkołę Zawodową w Głuchołazach i do 1952r. jest jej dyrektorem.

Kurs czeladniczy - w Szkole Zawodowej w Głuchołazach w 1948r.
Ludwik Klama - siedzi czwarty od lewej

Niestety w 1953r. kilkoro uczniów szkoły ucieka do Czechosłowacji. Ludwika Klamę zwolniono ze szkoły i aresztowano, za powód podając m.innymi działalność w harcerstwie przedwojennym i wrogi stosunek do PRL-u. Po tych wydarzeniach szkołę w Głuchołazach rozwiązano, a jej byłego dyrektora, skierowano do pracy w Drawsku Pomorskim. W 1955r. Ludwik Klama powraca na Opolszczyznę i rozpoczyna pracę w Technikum Rolniczym w Nysie - pełni funkcję zastępcy dyrektora do spraw pedagogicznych i nauczyciela historii. W 1956r. podczas odwilży politycznej zostaje zrehabilitowany.

Tablo absolwentów Technikum Rolniczego w Nysie w 1955r
profesor Klama Ludwik - czwarty rząd od dołu - drugi od lewej

Trzy lata później, po raz kolejny zostaje dyrektorem Technikum Zawodowego w Głuchołazach. Dzięki jego staraniom w 1965r zostaje wybudowany nowy obiekt szkolny - warsztaty.

W 1968r. przechodzi na emeryturę. Mimo to nadal bierze udział w pracy szkoły, spotyka się z harcerzami, jest aktywnym członkiem ZBOWiD-u.

Umiera 23 stycznia 1973r.w Głuchołazach, gdzie zostaje pochowany na cmentarzu komunalnym w asyście sztandarów i żołnierzy, którzy żegnają go - salutem honorowym.

W listopadzie 2020r. został wydany komiks o Konradzie Mańce, jednym z jego bohaterów był - druh Ludwik Klama.

Wydaje się jednak, że działalność i postać komendanta Hufca Lubliniec i Chorągwi Śląskiej ZHP - druha Ludwika Klamy nie została do tej pory odpowiednio uhonorowana. Mam nadzieję, że w części - hołdem temu niezwykłemu instruktorowi będzie powyższa biografia, mam też nadzieję, że kolejny harcerski komiks - jeżeli się ukaże, będzie opowiadał właśnie historię druha Klamy.

 

Opracowane na podstawie:
Biogramu Ludwika Klamy "Z dziejów harcerstwa Śląskiego" - Wojciech Janota, Katowice 1986r.
"Wspomnienia rodzinne" - Bolesław Klama, Winów 2010r.
Wspomnienia - Grażyna Klama - Morgała
Janusz Bula, Harcerstwo na terenie miasta Lublińca w latach 1920-1949. Kraków 2000.
"Sprawozdanie za rok 1927,1928, 1937, 1938" - Związek Harcerstwa Polskiego oddział Śląski
Archiwum Państwowe
Eugeniusz Loska, Kronika Górnośląskiego Harcerstwa 1920-1939, Katowice 2021
Archiwum Hufca Lubliniec

Fotografie:
Zbiory prywatne - Ludwik Klama i Grażyna Klama - Morgała
Archiwum Hufca ZHP Lubliniec
Sprawozdanie z 15 lecia pracy w Państwowym Seminarium Nauczycielskim w Pszczynie, 1937 Pszczyna
Wiadomości Urzędowe Naczelnictwa ZHP nr 3, Warszawa 1939
Archiwum Zespołu Szkół w Głuchołazach
Archiwum Zespołu Szkół i Placówek Oświatowych "Rolnik" w Nysie
Archiwum Hufca Rybnik