Dzień Świętego Jerzego - patrona harcerzy
Święty Jerzy - urodził się w rodzinie chrześcijańskiej w drugiej połowie III wieku n.e. najprawdopodobniej w Kapadocji lub w Anglii. Gdy dorósł podążył za przykładem ojca wstępując do armii rzymskiej. Jerzy był dobrym żołnierzem, a jego pozycja w wojsku stale wzrastała. Został trybunem ludowym. Podczas postoju cezara Dioklecjana w Nikomedii należał do jego osobistej ochrony. W 303 roku Dioklecjan wydał edykt zezwalający na prześladowania chrześcijan na terenie Imperium. Jerzy, chociaż sam był chrześcijaninem i krytykował tę decyzję, zmuszony był do uczestnictwa w tych prześladowaniach. Rozwścieczony Dioklecjan nakazał torturować Jerzego, a następnie go zabić. Tak tez uczyniono. 23 kwietnia 303–305 roku Jerzego ścięto pod murami miejskimi Nikomedii. Jego ciało zostało pochowane w Lyddi. Wkrótce potem chrześcijanie zaczęli modlić się do Jerzego, jako do męczennika.
Podczas krucjat opowieść o świętym Jerzym i smoku przybyła do Europy i została opowiedziana w formie romansu. W legendzie tej smok zrobił swoje gniazdo na źródle, którego woda zaopatrywała miasto „Silene” (Cyrena) w Libii. Mieszkańcy miasta, na czas, gdy nabierali wodę musieli wypędzać smoka z jego gniazda. Każdego dnia oferowali smokowi owcę, a jeśli jej nie znaleźli, musieli oddać zamiast niej jedną z dziewczyn. Ofiara była wybierana przez losowanie. Pewnego razu losowanie wskazało księżniczkę o imieniu Sabra. Monarcha żebrał o jej życie, jednak bez rezultatu. Miała zostać ofiarowana smokowi. Wtedy pojawił się święty Jerzy. Stanął twarzą w twarz ze smokiem, obronił się znakiem krzyża, pokonał go i uratował księżniczkę. Wdzięczne miasto porzuciło pogaństwo i przeszło na chrześcijaństwo.
Organizacje skautowe, w tym i harcerstwo polskie, przejęły kult św. Jerzego od Naczelnego Skauta Świata gen. Roberta Baden-Powella. W swojej książce „Skauting dla chłopców”, tak napisał: „Jako patrona (rycerze okrągłego stołu), obrali sobie świętego Jerzego, on jeden bowiem spośród świętych był jeźdźcem. On też jest patronem kawalerii oraz skautów całej Europy”.
23 kwietnia w wielu krajach, np.: w Wielkiej Brytanii czy Hiszpanii obchodzony jest "Dzień Skauta". Także w Polsce, szczególnie w okresie przedwojennym, a także w pierwszych latach po wojnie (do 1949r) w tym dniu (lub 24 kwietnia, ze względu na wspomnienie świętego Wojciecha, które właśnie w tym dniu przypada) harcerze świętowali ten dzień, jako "Dzień harcerza". Wiele drużyn kultywuje te tradycje do dzisiaj.
Jak ważny dla harcerzy był święty Jerzy, świadczy fakt, że w okresie przedwojennym, na wielu sztandarach harcerskich, w tym także na sztandarze naszego Hufca, pojawiała się postać świętego Jerzego.
Przedwojenny Sztandar Hufca
- na białym tle wyhaftowany był patron harcerzy - św. Jerzy na koniu z lancą i tarczą,
atakujący ziejącego ogniem smoka oraz napis "Czuwaj!"
W tamtych czasach, także w naszym hufcu dzień ten był obchodzony w charakterystyczny sposób. Często w tym dniu harcerze składali przyrzeczenie. Odbywały się specjalne harcerskie msze święte, a podczas ognisk, które kończyły zazwyczaj obchody tego dnia, przy dopalających się drwach, snuły się gawędy traktujące o Świętym Jerzym, czy opowiadające o rycerskiej braci harcerskiej.
Zachowało się kilka opisów tego dnia.
W 1931r. święto to nazywano także "Świętem wiosny". Harcerze tego dnia uczestniczyli we Mszy św. w kościele garnizonowym. Do mszy przygrywała orkiestra i chór gimnazjalny, których członkami byli także harcerze.
Orkiestra gimnazjalna - 1930r.
Następnie spod kościołą harcerze przemaszerowali pod budynek gimnazjum, gdzie pochód się rozwiązał. W uroczystościach wziął udział starosta Biolik oraz władze miejskie. Po południu odbyło się uroczyste zwodowanie kajaka na stawie kąpielowym.
Poświęcenie kajaka w stawie kąpielowym w Lublińcu w 1931r
O godzinie 15.00 odbył się bieg harcerski z przeszkodami dookoła miasta. Wieczorem, o godzinie 18.00 urządzono "Święcone" dla wszystkich drużyn i członków Koła Przyjaciół Harcerstwa. Następnie wszyscy udali się na boisko, gdzie rozpalono ognisko i swoje przyrzeczenie złożyło 9 harcerzy. Po uroczystościach odbyła się zabawa taneczna.
W 1938r. harcerze uczestniczyli we Mszy św. w klasztorze Ojców Oblatów, następnie odbyły się ćwiczenia harcerskie. Po południu odbyła się uroczysta zbiórka harcerska z gawędą księdza Teodora Lichoty (wikary parafii św. Mikołaja, nauczyciel Szkoły Powszechnej w Lublińcu). Po zbiórce - 34 harcerzy nowo założonej MDH im. ks. Skorupki złożyło przyrzeczenie harcerskie.
Bardzo szczególnie obchodzono w naszym Hufcu Święto Świętego Jerzego - 24 kwietnia 1946, kiedy to odbyło się poświęcenie sztandaru drużyny harcerskiej im. Księdza Skorupki (działającej przy małym Seminarium Ojców Oblatów w Lublińcu).
Tak w kronice I Drużyny Harcerek im. Świętej Jadwigi zanotował kronikarz:
"Przebieg tego święta był następujący: w dniu 24.4 br. msza św. w intencji całego Hufca. Po południu o 18-tej nabożeństwo wieczorne w klasztorze, poświęcenie sztandaru, przyrzeczenie drużyny Oblackiej, ognisko... Ognisko swą obecnością zaszczycili: druh Komendant z Katowic i druhna Wanda Czekańska. Ognisko miało wpierw charakter poważny, w drugiej połowie natomiast wesoły. Druh Klama prowadził krótką, lecz dla nas bardzo treściwą gawędę. O godzinie 22-ej zakończono ognisko trzykrotnym "Czuj-czuj-czuwaj!".
I Drużyna Harcerek im. Świętej Jadwigi
podczas obchodów Dnia Świętego Jerzego 24 kwietnia 1946r.
Tego samego roku (1946r) - w Koszęcinie kilka dni później, bo 28 kwietnia (niedziela), ponad 100 harcerzy z drużyn: im. Emilii Plater z Koszęcina, im. Tadeusza Kościuszki z Koszęcina, im. Andrzeja Małkowskiego ze Strzebinia, obchodziło "Dzień harcerza". Rano uczestniczono we uroczystej mszy świętej, po południu przeprowadzono gry i zabawy z biwakowaniem, a wieczorem urządzono z bogatym programem - ognisko, na które przybyło sporo ludności z Koszęcina i Strzebinia.
Tak świętowali harcerze Dzień Świętego Jerzego
28 kwietnia 1946r w Koszęcinie
Najprawdopodobniej w 1948 po raz ostatni harcerze i harcerki naszego Hufca świętowali ten dzień tak uroczyście. W 1949r. rozwiązano ZHP, a po jego reaktywacji o święcie zapomniano.
Dopiero 23 kwietnia 2019r., przywrócono w Hufcu Lubliniec obchody Dnia Świętego Jerzego.
Z tej okazji harcerze, harcerki i instruktorzy Hufca spotkali się na odprawionej przez druha kapelana ppłk Roberta Krzysztofiaka - Mszy Świętej, która odbyła się w Parafii Wojskowej bł. Piotra Jerzego Frassati w Lublińcu.
Podczas Mszy, w kościele, została odsłonięta tablica pamiątkowa ku czci druha hm. Eugeniusza Stasieckiego - komendanta Hufca Częstochowa, żołnierza 74 GPP, zastępcy Naczelnika Szarych Szeregów, Powstańca Warszawskiego. W uroczystościach poza naszymi harcerzami uczestniczyły reprezentacje Hufca ZHP Częstochowa, oraz XIII Szczepu Harcerskiego "Zośka" z Katowic. Nie zabrakło żołnierzy z Jednostki Wojskowej Komandosów z Lublińca, którzy byli współinicjatorami i fundatorami tablicy pamiątkowej.
Po uroczystościach przed kościołem harcerze pożegnali się harcerską iskierką i pieśnią instruktorską.
Zaś członkowie komendy Hufca Lubliniec druh hm. Mariusz Maciów, oraz druhna pwd Olga Spychała, wraz z harcerkami z Olesna złożyli wiązankę kawiatów i zapalili znicz pamięci dla wszystkich tych harcerzy i harcerek naszego Hufca, którzy odeszli na wieczną wartę.
Bardzo się cieszymy, że tradycja ta nadal jest kultywowana w naszym Hufcu. Co prawda w 2020r. sytuacja pandemiczna uniemożliwiła powtórzenie uroczystości sprzed roku, ale odbyła się Msza św. w intencji harcerzy. Natomiast rok później w 2021r. - we mszy uczestniczyła już grupa 16 harcerzy i instruktorów (nadal obowiązują obostrzenia pandemiczne),
a kapelan Hufca - którym zgodnie z dekretem wydanym przez Biskupa Polowego Wojska Polskiego bp Józefa Guzdka w dniu 22 lutego 2021 - został ksiądz kapitan Przemysław Tur, otrzymał od harcerskiej braci - harcerski ornat.
Druh Mariusz Maciów - Komendant Hufca ZHP Lubliniec,
wręcza księdzu kapelanowi Przemysławowi Turze - ornat harcerski
Uczestnicy Mszy Św. w intencji harcerzy - 23 kwietnia 2021 - Lubliniec
W roku 2022, już bez obostrzeń pandemicznych, 29 kwietnia odbyła się Harcerska Msza Święta, po której obok budynku kościoła, zostało urządzone krótkie ognisko.
Po raz pierwszy też, Msza św. odprawiana była nie tylko za harcerzy, harcerki i zuchy Hufca Lubliniec, ale także za tych, którzy odeszli na wieczną wartę.
Po mszy komendant Hufca Lubliniec, Mariusz Maciów zaprosił
harcerzy uczestniczących w mszy na ognisko.
W 2023r. - 23 kwietnia po raz pierwszy świętowaliśmy Dzień św. Jerzego na Ośrodku Hacerskim w Kokotku. Z tej okazji odbyła się Msza Polowa, którą odprawił nasz kapelan ksiądz mjr. Przemysław Tur. Intencją Mszy tak jak w poprzednim roku - było wspomnienie wszystkich Instruktorów Hufca, którzy odeszli na Wieczną Wartę.
Uroczysta Msza Polowa w intencji tych co odeszli na Wieczną Wartę - Kokotek
Opracowane na podstawie:
Hasło: Święty Jerzy - Wikipedia
Bula, Harcerstwo na terenie miasta Lublińca w latach 1920-1949, Kraków 2000
Kronika I Drużyny Harcerek im. Świętej Jadwigi w Lublińcu 1946-1947
Kronika Drużyny im. Tadeusza Kościuszki w Koszęcinie
Polska Zachodnia nr 113, 1938r.
Polska Zachodnia nr 111 z 3 maja 1931r
Zdjęcia:
Zbiory prywatne - Alojzy i Marcin Gajek
Archiwum Hufca ZHP Lubliniec
Kronika Drużyny im. Tadeusza Kościuszki w Koszęcinie