Dzień Świętego Jerzego - patrona harcerzy
Święty Jerzy - urodził się w rodzinie chrześcijańskiej w drugiej połowie III wieku n.e. najprawdopodobniej w Kapadocji lub w Anglii. Gdy dorósł podążył za przykładem ojca wstępując do armii rzymskiej. Jerzy był dobrym żołnierzem, a jego pozycja w wojsku stale wzrastała. Został trybunem ludowym. Podczas postoju cezara Dioklecjana w Nikomedii należał do jego osobistej ochrony. W 303 roku Dioklecjan wydał edykt zezwalający na prześladowania chrześcijan na terenie Imperium. Jerzy, chociaż sam był chrześcijaninem i krytykował tę decyzję, zmuszony był do uczestnictwa w tych prześladowaniach. Rozwścieczony Dioklecjan nakazał torturować Jerzego, a następnie go zabić. Tak tez uczyniono. 23 kwietnia 303–305 roku Jerzego ścięto pod murami miejskimi Nikomedii. Jego ciało zostało pochowane w Lyddi. Wkrótce potem chrześcijanie zaczęli modlić się do Jerzego, jako do męczennika.
Podczas krucjat opowieść o świętym Jerzym i smoku przybyła do Europy i została opowiedziana w formie romansu. W legendzie tej smok zrobił swoje gniazdo na źródle, którego woda zaopatrywała miasto „Silene” (Cyrena) w Libii. Mieszkańcy miasta, na czas, gdy nabierali wodę musieli wypędzać smoka z jego gniazda. Każdego dnia oferowali smokowi owcę, a jeśli jej nie znaleźli, musieli oddać zamiast niej jedną z dziewczyn. Ofiara była wybierana przez losowanie. Pewnego razu losowanie wskazało księżniczkę o imieniu Sabra. Monarcha żebrał o jej życie, jednak bez rezultatu. Miała zostać ofiarowana smokowi. Wtedy pojawił się święty Jerzy. Stanął twarzą w twarz ze smokiem, obronił się znakiem krzyża, pokonał go i uratował księżniczkę. Wdzięczne miasto porzuciło pogaństwo i przeszło na chrześcijaństwo.
Organizacje skautowe, w tym i harcerstwo polskie, przejęły kult św. Jerzego od Naczelnego Skauta Świata gen. Roberta Baden-Powella. W swojej książce „Skauting dla chłopców”, tak napisał: „Jako patrona (rycerze okrągłego stołu), obrali sobie świętego Jerzego, on jeden bowiem spośród świętych był jeźdźcem. On też jest patronem kawalerii oraz skautów całej Europy”.
23 kwietnia w wielu krajach, np.: w Wielkiej Brytanii czy Hiszpanii obchodzony jest "Dzień Skauta". Także w Polsce, szczególnie w okresie przedwojennym, a także w pierwszych latach po wojnie (do 1949r) w tym dniu (lub 24 kwietnia, ze względu na wspomnienie świętego Wojciecha, które właśnie w tym dniu przypada) harcerze świętowali ten dzień, jako "Dzień harcerza". Wiele drużyn kultywuje te tradycje do dzisiaj.
Jak ważny dla harcerzy był święty Jerzy, świadczy fakt, że w okresie przedwojennym, na wielu sztandarach harcerskich, w tym także na sztandarze naszego Hufca, pojawiała się postać świętego Jerzego.
Przedwojenny Sztandar Hufca
- na białym tle wyhaftowany był patron harcerzy - św. Jerzy na koniu z lancą i tarczą,
atakujący ziejącego ogniem smoka oraz napis "Czuwaj!"
W tamtych czasach, także w naszym hufcu dzień ten był obchodzony w charakterystyczny sposób. Często w tym dniu harcerze składali przyrzeczenie. Odbywały się specjalne harcerskie msze święte, a podczas ognisk, które kończyły zazwyczaj obchody tego dnia, przy dopalających się drwach, snuły się gawędy traktujące o Świętym Jerzym, czy opowiadające o rycerskiej braci harcerskiej.
Zachowało się kilka opisów tego dnia.
W 1931r. święto to nazywano także "Świętem wiosny". Harcerze tego dnia uczestniczyli we Mszy św. w kościele garnizonowym. Do mszy przygrywała orkiestra i chór gimnazjalny, których członkami byli także harcerze.
Orkiestra gimnazjalna - 1930r.
Następnie spod kościołą harcerze przemaszerowali pod budynek gimnazjum, gdzie pochód się rozwiązał. W uroczystościach wziął udział starosta Biolik oraz władze miejskie. Po południu odbyło się uroczyste zwodowanie kajaka na stawie kąpielowym.
Poświęcenie kajaka w stawie kąpielowym w Lublińcu w 1931r
O godzinie 15.00 odbył się bieg harcerski z przeszkodami dookoła miasta. Wieczorem, o godzinie 18.00 urządzono "Święcone" dla wszystkich drużyn i członków Koła Przyjaciół Harcerstwa. Następnie wszyscy udali się na boisko, gdzie rozpalono ognisko i swoje przyrzeczenie złożyło 9 harcerzy. Po uroczystościach odbyła się zabawa taneczna.
W 1938r. harcerze uczestniczyli we Mszy św. w klasztorze Ojców Oblatów, następnie odbyły się ćwiczenia harcerskie. Po południu odbyła się uroczysta zbiórka harcerska z gawędą księdza Teodora Lichoty (wikary parafii św. Mikołaja, nauczyciel Szkoły Powszechnej w Lublińcu). Po zbiórce - 34 harcerzy nowo założonej MDH im. ks. Skorupki złożyło przyrzeczenie harcerskie.
Bardzo szczególnie obchodzono w naszym Hufcu Święto Świętego Jerzego - 24 kwietnia 1946, kiedy to odbyło się poświęcenie sztandaru drużyny harcerskiej im. Księdza Skorupki (działającej przy małym Seminarium Ojców Oblatów w Lublińcu).
Tak w kronice I Drużyny Harcerek im. Świętej Jadwigi zanotował kronikarz:
"Przebieg tego święta był następujący: w dniu 24.4 br. msza św. w intencji całego Hufca. Po południu o 18-tej nabożeństwo wieczorne w klasztorze, poświęcenie sztandaru, przyrzeczenie drużyny Oblackiej, ognisko... Ognisko swą obecnością zaszczycili: druh Komendant z Katowic i druhna Wanda Czekańska. Ognisko miało wpierw charakter poważny, w drugiej połowie natomiast wesoły. Druh Klama prowadził krótką, lecz dla nas bardzo treściwą gawędę. O godzinie 22-ej zakończono ognisko trzykrotnym "Czuj-czuj-czuwaj!".
I Drużyna Harcerek im. Świętej Jadwigi
podczas obchodów Dnia Świętego Jerzego 24 kwietnia 1946r.
Tego samego roku (1946r) - w Koszęcinie kilka dni później, bo 28 kwietnia (niedziela), ponad 100 harcerzy z drużyn: im. Emilii Plater z Koszęcina, im. Tadeusza Kościuszki z Koszęcina, im. Andrzeja Małkowskiego ze Strzebinia, obchodziło "Dzień harcerza". Rano uczestniczono we uroczystej mszy świętej, po południu przeprowadzono gry i zabawy z biwakowaniem, a wieczorem urządzono z bogatym programem - ognisko, na które przybyło sporo ludności z Koszęcina i Strzebinia.
Tak świętowali harcerze Dzień Świętego Jerzego
28 kwietnia 1946r w Koszęcinie
Najprawdopodobniej w 1948 po raz ostatni harcerze i harcerki naszego Hufca świętowali ten dzień tak uroczyście. W 1949r. rozwiązano ZHP, a po jego reaktywacji o święcie zapomniano.
Dopiero 23 kwietnia 2019r., przywrócono w Hufcu Lubliniec obchody Dnia Świętego Jerzego.
Z tej okazji harcerze, harcerki i instruktorzy Hufca spotkali się na odprawionej przez druha kapelana ppłk Roberta Krzysztofiaka - Mszy Świętej, która odbyła się w Parafii Wojskowej bł. Piotra Jerzego Frassati w Lublińcu.
Podczas Mszy, w kościele, została odsłonięta tablica pamiątkowa ku czci druha hm. Eugeniusza Stasieckiego - komendanta Hufca Częstochowa, żołnierza 74 GPP, zastępcy Naczelnika Szarych Szeregów, Powstańca Warszawskiego. W uroczystościach poza naszymi harcerzami uczestniczyły reprezentacje Hufca ZHP Częstochowa, oraz XIII Szczepu Harcerskiego "Zośka" z Katowic. Nie zabrakło żołnierzy z Jednostki Wojskowej Komandosów z Lublińca, którzy byli współinicjatorami i fundatorami tablicy pamiątkowej.
Po uroczystościach przed kościołem harcerze pożegnali się harcerską iskierką i pieśnią instruktorską.
Zaś członkowie komendy Hufca Lubliniec druh hm. Mariusz Maciów, oraz druhna pwd Olga Spychała, wraz z harcerkami z Olesna złożyli wiązankę kawiatów i zapalili znicz pamięci dla wszystkich tych harcerzy i harcerek naszego Hufca, którzy odeszli na wieczną wartę.
Bardzo się cieszymy, że tradycja ta nadal jest kultywowana w naszym Hufcu. Co prawda w 2020r. sytuacja pandemiczna uniemożliwiła powtórzenie uroczystości sprzed roku, ale odbyła się Msza św. w intencji harcerzy. Natomiast rok później w 2021r. - we mszy uczestniczyła już grupa 16 harcerzy i instruktorów (nadal obowiązują obostrzenia pandemiczne),
a kapelan Hufca - którym zgodnie z dekretem wydanym przez Biskupa Polowego Wojska Polskiego bp Józefa Guzdka w dniu 22 lutego 2021 - został ksiądz kapitan Przemysław Tur, otrzymał od harcerskiej braci - harcerski ornat.
Druh Mariusz Maciów - Komendant Hufca ZHP Lubliniec,
wręcza księdzu kapelanowi Przemysławowi Turze - ornat harcerski
Uczestnicy Mszy Św. w intencji harcerzy - 23 kwietnia 2021 - Lubliniec
Opracowane na podstawie:
Hasło: Święty Jerzy - Wikipedia
Bula, Harcerstwo na terenie miasta Lublińca w latach 1920-1949, Kraków 2000
Kronika I Drużyny Harcerek im. Świętej Jadwigi w Lublińcu 1946-1947
Kronika Drużyny im. Tadeusza Kościuszki w Koszęcinie
Polska Zachodnia nr 113, 1938r.
Polska Zachodnia nr 111 z 3 maja 1931r
Zdjęcia:
Zbiory prywatne - Alojzy i Marcin Gajek
Archiwum Hufca ZHP Lubliniec
Kronika Drużyny im. Tadeusza Kościuszki w Koszęcinie