Historia Hufca Lubliniec

Józef Skrzek urodził się 15 września 1911 w Michałkowicach w rodzinie górniczej Franciszka i Florentyny z domu Lisińskiej jako najstarszy z trójki rodzeństwa: siostry Maria, i brata Ludwika. Ojciec Franciszek był pracownikiem kopalni "Michał", uczestnikiem wszystkich trzech Powstań Śląskich.

W 1926r. ukończył 8-klasową Szkołę Powszechną w Michałkowicach, a następnie rozpoczął naukę w Państwowym Seminarium Nauczycielskim Męskim w Mysłowicach.

Seminarium Nauczycielskie w Mysłowicach, które ukończył Józef Skrzek

Zanim zapisze się w sierpniu 1928r. do Męskiej Drużyny Harcerskiej im. Adama Mickiewicza w Michałkowicach, jest członkiem Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej w Michałkowicach.

Józef Skrzek - siedzi czwarty od lewej strony, wśród harcerzy z Michałkowic - 1928r.

Działalność w ZHP kontynnuje podczas nauki w Seminarium w Mysłowicach, gdzie należy do tamtejszej II Męskiej Drużyny Harcerskiej im. Adama Mickiewicza i 15 maja 1932r. składa przyrzeczenie harcerskie na ręce druha Tadeusza Strumiłły, który wówczas był jej drużynowym i jednym z wykładowców szkoły w Mysłowicach.

Józef Skrzek - pierwszy po lewej, na biwaku

Po ukończeniu Seminarium i zdaniu matury w 1932r. - Józef Skrzek odbywa czynną służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie. Następnie szkoli się w 28 i 31 Pułku Strzelców Kaniowskich w Łodzi. Po pierwszych ćwiczeniach rezerwy zostaje w 1935r. mianowany podporucznikiem rezerwy i przydzielony do 3 Pułku Strzelców Podhalańskich w Bielsku.

Także w czasie służby wojskowej - działa w harcerstwie i jest członkiem Drużyny Harcerskiej Podchorążych Rezerwy w Zambrowie.

Po powrocie z wojska rozpoczyna pracę jako nauczyciel w dwuklasowej szkole, Piecach (pow. rybnicki) -  przy której zakłada  - 13 października 1933 - 6 Drużynę Harcerską im. Adama Mickiewicza i którą prowadzi do 1938r. Wkróce przy drużynie powstaje gromadę wilczków. Rok później, w 1934r. zostaje sekretarzem Hufca Rydułtowy (do którego należy drużyna w Piecach).

Skrzek Paweł - siedzi po drugi od lewej strony
najprawdopodobniej zdjęcie przedstawia uczniów Szkoły Powszechnej w Piecach

Zaś od 1935r. jest gospodarzem i skarbnikiem Hufca oraz referentem PW i WF.

Józef Skrzek 

W 1934r. bierze udział w letnim kursie podharcmistrzowskim w Brennej, zaś zimą 1935r. w kursie podharcmistrzowskim w Istebnej. Uczestniczy w Jubileuszowym Zlocie w Spale - gdzie pełni funkcję sędziego pionierki. Ukoronowaniem ciężkiej harcerskiej pracy - jest stopień podharcmistrza, który otrzymuje 27 czerwca 1936r.

Mimo aktywnej działalności w Hufcu Rydułtowy, ma czas na prowadzenie w 1936r. gromady Zuchowej "Górnicy" przy 1 Drużynie Harcerzy im. A.Mickiewicza w rodzinnych Michałkowicach.

W 1936r. otrzymuje w Hufcu Rydułtowy funkcję Referenta Drużyn Harcerzy, a w 1937r. zostaje przybocznym Hufcowego. Jego działalność w drużynie i Hufcu zostaje zauważona przez Komendę Śląskiej Chorągwi Harcerzy, która powierza mu w 1937r. poprowadzenie kursu podharcmistrzowskiego w Katowicach i funkcję referenta harcerzy starszych. Tego też lata Skrzek uczestniczy w II wyprawie Instruktorów do Stanów Zjednoczonych kieruje nią - hm. M.Wierzbiański, a grupa liczy 22 harcerzy). Podczas pobytu w USA - uczestniczy w Zlocie Jubileuszowym, z okazji 25-cio lecia amerykańskiej organizacji skautowej (Boy Scouts of America).

Po powrocie otrzymuje funkcję referenta starszoharcerskiego w Chorągwi, zaś 10 czerwca 1938r. zostaje harcmistrzem.

W 1938r. przenosi się do Brzezin Śląskich, gdzie uczy w Szkole Powszechnej nr 2.

W latach 1938-1939 wraz z druhem Józefem Kretem prowadzi przy stanicy w Górkach Wielkich(a następnie w Nierodzimiu) - Harcerski Uniwersytet Ludowy.

Nierodzim - tu działał od 1938r. Uniwersytet Ludowy,
w który współprowadził Józef Skrzek

W tym też czasie studiuje w Wyższym Studium Handlowym w Krakowie.

Od 15 grudnia 1938 -1939 Józefowi Skrzekowi zostaje przydzienona funkcja kierownika Wydziału Skautów w Śląskiej Chorągwi Harcerzy,a gdy w sierpniu 1939r. Komendantem Chorągwi Ślaskiej zostaje Józef Pukowiec - zostaje jego współpracownikiem.

Studia, pracę i działalność w harcerstwie przerwała II wojna światowa. Józef Skrzek - został zmobilizowany do 3 Pułku Strzelców Podhalańskich w Bielsku, z którą to jednostką uczestniczył w wojnie obronnej 1939r. Dostał się do niewoli, jednak udało mu się uciec z niemieckiego obozu jenieckiego i wrócić do rodzinnych Michałkowic.

Jesienią 1939r. podjął pracę w Banku Rolnym w Katowicach, równicześnie włącza się w działalność konspiracyjną. Kolejno działa: w organizacji "Ku Wolności", Siły Zbrojne Polski, a następnie w Związku Walki Zbrojnej, gdzie pełnił, pod pseudonimem - "Gromek", od końca 1940r. funkcję dowódcy katowickiego inspektoratu ZWZ.

5 września 1941 r. Józef Skrzek został aresztowany przez Gestapo za sprawą zdrady - Heleny Mathei, podczas konspiracyjnego spotkania w katowickiej kawiarni "Europa".

Helena Mateja - nazwana "Krwawą Julką",
stała za bezpośrednim arestowaniem Skrzeka

Przetrzymywany w więzieniu w Mysłowicach był bity i torturowany. Nie przyznał się do winy, nie wydał nikogo. Po trzymiesięczny śledztwie i po wsypie Pawła Ulczoka (aresztowanego łącznika komendy Okręgu) został skazany na śmierć poprzez powieszenie. Wyrok wykonano 3 grudnia w publicznej egzekucji w Bytkowie. Józef Skrzek został powieszony na rosnącej w centrum osady - topoli, na której kilkanaście dni wcześniej wykonano wyrok na jego przyjacielu - także harcerzu -  Pawle Wójciku.

Józef Skrzek po lewej, Paweł Wójcik po prawej,
Przełajka 1935r.

Tak w 1961 na łamach "Gońca Górnośląskiego" opisał chwilę śmierci Józefa Skrzeka A.Królikowski:

"3 grudnia 1941 r. białe płatki śniegu pokryły bytkowskie i michałkowickie pola. Plac w Michałkowicach – Bytkowie, podobnie jak przed niespełna dwoma tygodniami, zapełnił się znów ludzkim tłumem. Na kogo teraz kolej? Zajeżdża karetka więzienna. Pierwsi wyskakują esesmani. Moment wyczekiwania – Przeca to Zeflik! Nasz Zeflik – Józef Skrzek! Rozejrzał się wokoło. Przybladł, ale spokojnie podążył na miejsce kaźni. Nie, nie załamie się, pokaże, jak umiera polski harcerz! Stanął na podwyższeniu i wzrokiem objął ukochaną śląską ziemię. Jak w kalejdoskopie przesunęło się przed nim młode, zaledwie 30-letnie życie. Wspomniał spracowane ręce ojca – górnika kop. „Michał”, który przez 42 lata wydzierał ziemi cenny, błyszczący węgiel. Pomyślał o matce, zmarłej zaledwie przed kilkoma dniami. Wspomniał oficerskie szlify podporucznika 3 pułku strzelców podhalańskich, jasną salę szkolną. Był przecież nauczycielem, który zawód swój kochał i szanował. Znał nie tylko uczniów, ale i rodziców, środowisko robotnicze, środowisko michałkowickich górników. Kochali go za to i cenili. Dziś ma się pożegnać z młodym życiem. Właśnie tam gdzie w listopadzie zginął bohaterską śmiercią przyjaciel i towarzysz walki – Paweł Wójcik. Wydany przez konfidentkę gestapo – przez trzy miesiące przeszło więziony był w Mysłowicach. Dziś ma ponieść śmierć przez powieszenie. Oprawca założył już stryczek. I nagle powietrze przeszywa okrzyk – Niech żyje Polska! Gorzki szloch zebranych jest odpowiedzią. Stołek usuwa się spod nóg... Tak zginął Józef Skrzek – świetlana postać śląskiego nauczyciela."

Po egzekucji ciało zostało zawiezione do krematorium - być może do KL Auschwitz.

 
Miejsce kaźni Józefa Skrzeka - widok współczesny

Po zakończeniu wojny, w lipcu 1945r. gdy reaktywuje się Męska Drużyna Harcerska w Michałkowicach, przyjmuje ona imię Józefa Skrzeka (drużyna przed wojną nosiła imię Adama Mickiewicza). Dwa lata później - 27 kwietnia 1947r. drużyna obchodzi 20 lecie swojego istnienia.

Pamiątkowa tarcza - 2 Drużyny Harcerzy im. hm. Józefa Skrzeka
wykonana z okazji 20 lecia istnienia drużyny w 1947r.

Z tej okazji drużyna otrzymuje sztandar.

Powojenny sztandar II Drużyny Hacerzy im. hm. Józefa Skrzeka,
poświęcony w 1947r. Obecnie w Muzeum Miejskim w Siemianowicach Śląskich

Tego dnia zostaje też odsłonięty - na miejscu kaźni Skrzeka i Wójcika, pomnik, który poświęcił ks. Bernard Hojka.

 Odsłonięcie pomnika w 1947r. poświęconego druhom: Skrzekowi i Wójcikowi,
pod drzewem na którym Niemcy w 1941r. dokonali ich egzekucji

Tablica pamiątkowa na pomniku - widok współczesny

W 1961r. Szkoła Podstawowa nr 13 w Siemianowicach Śląskich przyjmuje imię Józefa Skrzeka.

W 1981r. jedna z ulic w Katowicach - Załężu zostaje nazwana imieniem Józefa Skrzeka. W 1982r. dokonano uroczystego otwarcia Szkoły Podstawowej Nr 8 w Siemianowicach Śląskich, patronami nowej szkoły zostali Józef Skrzek i Paweł Wójcik.

W grudniu 2020r. w Szkole Podstawowej nr 8 w Siemianowicach Śląskich - Instytut Pamięci Narodowej odsłonił pamiątkową tablicę poświęconą bohaterom szkoły.

Tablica pamiątkowa w Szkole Podstawowej nr 8 w Siemianowicach Śląskich

3 grudnia 2016 roku w 73 rocznicę śmierci Józefa Skrzeka - Hufiec ZHP Siemianowice Śląskie przyjął imię bohaterskiego harcerza.

Uroczystość nadania Hufcowi Siemianowice Śląskie - imienia Józefa Skrzeka,
na zdjęciu  - druh hm. Marian Cichoń, były komendany Hufca,
uczestnik kaźni Józefa Skrzeka w 1941

Na podstawie:
Archiwum - Katarzyna Majchrowska
Archiwum Hufca Siemianowice Śląskie
Biogram Józefa Skrzeka opracowany przez Teodora Okonia
Biogram Józefa Skrzeka - ćwik Harazin, Michałkowice1945
Postanowienie o umorzeniu śledztwa przeciwko Helenie Mathea vel Mateja
Prezentacja - SP nr 13 w Siemianowicach Śląskich
Jest takie drzewo w Bytkowie - Wojciech Kempa
Szkolnictwo w województwie śląskim. Przedszkola, szkoły wszelkiego typu, nauczycielstwo. Opracowane na podstawie materjałów urzędowych i innych źródeł.- Wyd. 2. uzup.
IPN
http://www.seniorharcerz.pl
http://stanicakaminskiego.pl