Historia Hufca Lubliniec

Zofia Tworkowska urodziła się 13 grudnia 1901r. (lub w 1902r.) w Odessie w rodzinie Stanisława i Marii z domu Micińskiej. Zofia miała starszą siostrę Janinę oraz dwóch młodszych braci: Tadeusza i Stefana. Jej ojciec Stanisław Tworkowski prowadził praktykę lekarską w Odessie (był lekarzem chorób nerwowych i wewnętrznych, stosujący balneoterapię, przyjmował przy ul. Nowosielskiej 112). Zmarł jeszcze przed wybuchem I wojny światowej w 1912r. Rodzina posiadała majątek Wasylówka w gub. chersońskiej.

Janina i Zofia Tworkowskie

Zofia uczęszczała do rosyjskiego 7 klasowego gimnazjum, a następnie do Polskiego Gimnazjum im. Aleksandra Jabłonowskiego w Odessie (Uczestniczy w agitacji na rzecz przechodzenia młodzieży polskiej ze szkół rosyjskich do tegoż gimnazjum). Od stycznia 1917r. wraz z siostrą Janiną działała w skautingu (konspiracyjnie) będąc zastępową w jednej z trzech żeńskich drużyn działających w Odessie. Następnie pełni funcję przybocznej i uczestniczy w sierpniu 1918r. w kursie zastępowych na Limanie. Jesienią 1918r. zostaje drużynową. Była także członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej w Odessie (za tą działalność została w grudniu 1933r. odznaczona Medalem Niepodległości). Gdy do miasta jesienią 1918r. wkroczyły wojska gen. Żeligowskiego organizowała pomoc dla polskich żołnierzy (szycie bielizny dla wojska). Drużynę harcerską prowadzi aż do listopada 1919r.

 
Medal Niepodległości, który druhna Zofia Tworkowska otrzymała za udział w POW w Odessie

Jesienią 1919r. rodzina Tworkowskich opuściła zajętą przez bolszewików Odessę i osiadła w Warszawie przy ulicy Wspólnej 59. Zostaje drużynową.

Gdy wybuchła wojna polsko bolszewicka Tworkowska pełniła służbę w Harcerskim Pogotowiu Wojennym, wraz z grupą harcerek prowadziła w Pruszkowie przyfrontową kantynę dla młodzieży. Kierowała także kantyną przy II batalionie 205 pułku.

W 1921r. w marcu zdaje w Warszwie maturę, a następnie jesienią tegoż roku - podejmuje studia na Uniwersytecie Warszawskim na wydziale filozoficznym - sekcja humanistyczna (tytuł mgr. filozofii w zakresie filologii polskiej - otrzyma dopiero po wojnie w 1946r.). Nadal działa w harcerstwie. Przez kolejne pięć lat prowadzi drużynę harcerską na Woli. W 1921r. uczestniczy w kursie starszyzny w Niwkach.  W latach 1923-1924 pełni funkcję drużynowej XXI Warszawskiej Żeńskiej Drużyny Harcerskiej. W 1923r. otrzymuje stopień podharcmistrzyni (równoznaczny ze stopniem harcmistrzowskim). Cztery lata później zostaje harcmistrzynią. Powierzony jej zostaje III Hufiec Żeński w Warszawie.

Zofia Tworkowska - zdjęcie około 1921r.

Nie pełni tej funkcji jednak długo bowiem w 1927r. przenosi się na Śląsk do Katowic. Pracuje tam jako urzędniczka: sekretarka i tłumaczka w Giesche: Fabryka Porcelany. Mieszka przy ulicy Kilińskiego 38, a następnie przy ulicy Podgórnej 4. Od razu zostaje włączona w strukturę Śląskiej Chorągwi Żeńskiej. Pomaga w sekretariacie Chorągwi, jest kierownikiem referatu Obozów i Kolonii. Od 1929r. do 1933r. prowadzi IV drużynę harcerską im. Filaretów i Filomatów przy Miejskim Gimnazjum Żeńskim w Katowicach, a gdy już oddała drużynę następczyni, działa jako członek zarządu Koła Przyjaciół Harcerstwa w tejże szkole.

Miejskie Gimnazjum Żeńskie w Katowicach,
przy którym druhna Tworkowska prowadziła drużynę,
obecnie budynek III Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie w Katowicach

W 1929r. przez krótki okres prowadzi założoną przy Komendzie Chorągwi „Świetlicę dla dziewcząt pracujących", w tym też roku zostaje komendantką Klubu Instruktorskiego przy Śląskiej Chorągwi Żeńskiej. Przez rok od listopada 1929 do listopada 1930r. kieruje Hufcem Katowice. Funkcję tę przejmuje od Marii Kapiszewskiej.

W lipcu 1930r. bierze udział w VI Światowej Konferencję Skautek w Foxlease (Polskę reprezentowały poza Tworkowską: Zofia de Callier i Olga Małkowska).

Delegatki na Konferencje w 1930r. w Foxlease,
w środku Robert i Olave Baden Powell,
być może w trzecim rzędzie, druga od lewej stoi druhna Tworkowska

Od 1931r. do 1933r. jest przyboczną hm. Emilii Węglarzówny - komendantki Śląskiej Chorągwi Żeńskiej. Kieruje nadal Referatem Obozów i Kolonii. Uczestniczy w kursie instruktorek w Niwkach Doleszyckich. W 1933r. podejmuje się pracy w redakcji czasopisma harcerskiego "Na Tropie" (od 1930r. regularnie pisze artykuły do miesięcznika instruktorek harcerskich "Skrzydła").

Fragment artykułu druhny Zofii Tworkowskiej w "Skrzydłach" - 1935r.

W 1933r. uczestniczy w walnym zebraniu Harcerstwa Polskiego w Czechosłowacji (HPC), który odbywa się w Orłowej. Gdy może szkoli harcerki, wygłasza referaty. W latach 1934-1935 pełni funkcję zastępczyni komendantki Chorągwi. W 1935r. uczestniczy w Zlocie Jubileuszowym Harcerstwa Polskiego w Spale jako drużynowa IV DH im. Filaretów i Filomatów z Katowic. Otrzymuje "Odznakę Dwudziestopięciolecia ZHP".

Od 1935r. zostaje ponownie komendantką Hufca Katowice tym razem III Śródmieście, a w latach 1936-37 szefuje Hufcowi II Katowice (gimnazjalnemu).

Zofia Tworkowska (po prawej) z swoją mamą Marią (zwaną Lilą) w środku

Od 1937r. jest członkiem Harcerskiego Sądu Honorowego Okręgu Śląskiego ZHP, a także Kierowniczką Wydziału Programowego Chorągwi. W tym też roku zostaje wybrana na delegatkę Organizacji Harcerek w Radzie Quo Vadis WAGGGS.

Wreszcie, w jednym z najtrudniejszych okresów dla Chorągwi Harcerek, od 27 marca 1938 do 2 września 1939 pełni funkcję jej Komendantki. W latach 1938-1939 jest członkinią Zarządu Okręgu Śląskiego ZHP.

Druhna Zofia Tworkowska

2 września 1939 r. przekazała w Rabsztynie Komendę Chorągwi hm. Irenie Kuśnierzewskiej. W czasie okupacji włącza się do prac konspiracyjnych. Działa w Radzie Głównej Opiekuńczej w Krakowie jako tłumaczka i sekretarka.

Zofia Tworkowska (lata 30-te)

Po wojnie przez krótki okres pracuje w Warszawie w różnych instytucjach jako ekonomistka i tłumaczka.

Zofia i Janina Tworkowskie w Warszawie

Znów wraca na Śląsk (zamieszkuje w Wełnowcu), gdzie w 1946 r. uzyskuje tytuł mgr filozofii filologii polskiej. Następnie ze względów rodzinnych przenosi się siostry Janiny Tworkowskiej Szymańskiej do Zakopanego. Tam podejmuje pracę w Państwowym Liceum Technik Plastycznych jako wychowawczyni i intendentka.

 
Budynek Zespołu Szkół Plastycznych im. Antoniego Kenara w Zakopanem,
to tutaj w latach 50-tych pracowała Zofia Tworkowska

Umiera 19 grudnia 1955r. w czasie pełnienia obowiązków służbowych. Zostaje pochowana na cmentarzu w Zakopanem.

Grób Zofii Tworkowskiej na cmentarzu w Zakopanem

Na podstawie:
Saga KAPISZEWSCY o losach polskiej inteligencji
Sprawozdanie za Rok Szkolny 1934/35 - Gimnazjum Żeńskie w Katowicach
Sprawozdanie za Rok Szkolny 1935/36 - Gimnazjum Żeńskie w Katowicach
Sprawozdanie Naczelnej Rady Harcerskiej. 1934
Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie
Christopher Tworkowski - wspomnienia i zdjęcia
Zdjęcia - Lesław Dall
Archiwum Akt Nowych w Warszawie
https://www.geni.com/people/Maria-Tworkowska-ps-Lila/6000000022539589084
http://harcerki.org.pl/biogramy/tworkowska_z.html
Dla uczczenia pamięci Anny Zawadzkiej – dziejopisarki ruchu żeńskiego - Wanda Czarnota
https://girlguidescanblog.ca/2016/02/22/opening-the-vaults-world-thinking-day-and-the-world-flag/
Wikipedia
Materiały - Janusz Wojtycza
Skrzydła nr 2, 1935r.
Kronika górnośląskiego harcerstwa 1920 – 1939 - Eugeniusz Loska
Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego
Z dziejów harcerstwa śląskiego, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1985,
Monitor Polski" nr 6, 9 I 1934, s. 4