Komendanci Hufca ZHP Lubliniec
Stanisław Wojciechowski urodził się 26 kwietnia 1909 r. w Śmiglu (okolice Leszna) w rodzinie Alojzego i Bronisławy z domu Skormickiej. Jego ojciec był organistą w miejscowym kościele, a także współzałożycielem i dyrygentem Towarzystwa Śpiewaków Polskich „Harmonia” w Śmiglu.
Stanisław Wojciechowski w 1920r. ukończył Wyższą Szkołę dla Chłopców i Dziewcząt w Śmiglu, przekształconą później w Szkołę Wydziałową, gdzie rozpoczął swoją przygodę w harcerstwem.
Drużyny Harcerskie ze Śmigla (rok 1928)
Naukę kontynuował w najpierw w Gimnazjum Klasycznym w Lesznie, a następnie od 1925r. w Państwowym Męskim Seminarium Nauczycielskim w Lesznie, gdzie wstąpił do działającej przy nim II Męskiej Drużyny Harcerskiej im. Juliusza Słowackiego. W 1927 r. został jej drużynowym.
Królewskie Ewangelickie Seminarium dla Nauczycieli w Lesznie z ok 1910r.
Po odzyskaniu niepodległości Państwowe Seminarium Nauczycielskie Męskie
(ze szkołą ćwiczeń), obecnie I Liceum Ogólnokształcące.
Aktywnie udzielał się też w innych organizacjach. Gdy w seminarium utworzono koło Ligi Obrony Powietrznej Polski (listopad 1927), wszedł w skład jej zarządu i piastował funkcję sekretarza.
Nauczyciele i absolwenci Państwowego Seminarium Nauczycielskiego w Lesznie
Najprawdopodobniej - 7 od lewej, w górnym rzędzie Stanisław Wojciechowski
Po ukończeniu seminarium i zdaniu egzaminu dojrzałości w czerwcu 1928 r. wyjechał do Lublińca, gdzie od 1 października tego roku pracował w Szkole Powszechnej jako nauczyciel tymczasowy.
Stanisław Wojciechowski (w środku),
wśród uczniów Szkoły Powszechnej w Lublińcu (1929r)
Od października 1930r. do połowy września 1931r. odbywał obowiązkową służbę wojskową najpierw w Baonie Podchorążych Rezerwy Piechoty w Śremie, a następnie w Tarnowskich Górach w 11 Pułku Piechoty 2 Kompanii Strzeleckiej. Został przeniesiony do rezerwy jako podporucznik.
Stanisław Wojciechowski, w mundurze wojskowym,
w czasie odbywania obowiązkowej służby wojskowej
Od razu po przybyciu do Lublińca włączył się w pracę harcerską na terenie Hufca Lubliniec. W 1930 r. prowadził III MDH im. Orląt Lwowskich w Lublińcu. Działał aktywnie w Kręgu Starszoharcerskim, który współprowadził wraz z ówczesnym komendantem Hufca, druhem Ludwikiem Klamą.
Stanisław Wojciechowski wśród członków Kręgu Starszoharcerskiego
(stoi w pierwszym rzędzie, 8 od prawej)
Druh Stanisław Wojciechowski na początku lat 30. wraz ze Stanisławem Gawronem i Janem Drozdowskim opiekował się lublinieckimi zuchami.
Druh Wojciechowski wśród zuchów,
na schodach nowo wybudowanej Szkoły Podstawowej nr 1 w Lublińcu
W 1932 r. otrzymał stopień podharcmistrza. Gdy w czerwcu 1933 r. Koło Przyjaciół Harcerstwa ufundowało Hufcowi Lubliniec sztandar, Stanisław Wojciechowski wraz druhami: Alojzym Gajkiem i Stanisławem Gawronem wszedł w skład pocztu, który odebrał sztandar z rąk Józefa Bielca, przedstawiciela Śląskiej Chorągwi Harcerzy.
Druh Stanisław Wojciechowski w poczcie sztandarowym
W tym samy roku uczestniczył z ramienia Hufca Lubliniec wraz z Ludwikiem Klamą, Henrykiem Gaczkiem, Władysławem Wędrychowiczem i Emilem Myszorem w IV Jamboree Skautowym w Gödöllő na Węgrzech.
Wycieczka do Budapesztu, druh Wojciechowski stoi pośrodku
(obok niego po lewej druh Henryk Gaczek, po prawej druh Emil Myszor)
Rok później zorganizował w Gdyni obóz harcerski Hufca, który odbył się w terminie, gdy miasto to obchodziło "Święto Morza".
Druh Stanisław Wojciechowski na wycieczce w Gdyni (1934)
wśród harcerzy, stoi 6 od lewej
6 kwietnia 1934r. Wojciechowski zdał II egzamin nauczycielski i z dniem 1 stycznia 1935r. został nauczycielem stałym. Awansuje nie tylko zawodowo. We wrześniu 1934r. został powołany na funkcję Komendanta Męskiego Hufca ZHP Lubliniec. Komendanturę tą przejął po przyjacielu i koledze z pracy - Ludwiku Klamie.
Druh Wojciechowski wśród instruktorów Hufca Lubliniec
siedzi, drugi od prawej
W 1935r. zorganizował wyjazd Hufca Lubliniec na Jubileuszowy Zlot Harcerstwa Polskiego w Spale. Latem 1935r. (27.06-10.07) na zaproszenie Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech - wszedł w skład kadry obozu w Siołkowicach (powiat opolski), gdzie pełnił funkcję instruktora do spraw techniczno-harcerskich, a w 1936 r. został wybrany do Chorągwianego "Kręgu Rady", złożonego z instruktorów zuchowych Śląskiej Choragwi.
Druh Wojciechowski - stoi trzeci od prawej
z kadrą obozu w Siołkowicach 1935r.
We wrześniu 1936r. Stanisław Wojciechowski został przeniesiony na własną prośbę do Szkoły Powszechnej nr 1 w Lublińcu. Nie uczył tu jednak długo, bowiem chcąc podjąć studia w warszawskim Instytucie Pedagogiki Specjalnej, postarał się w Szkole Powszechnej o roczny urlop i zatrudnił się w nowo powstałym Śląskim Zakładzie dla Głuchoniemych w Lublińcu (praktyki Wojciechowski odbywał w nim już w 1935r). Dodatkowo pracował w Publicznej Szkole Dokształcającej Zawodowej w Lublińcu. W grudniu 1936r. czekała go kolejna zmiana w życiu - ożenił się w Tarnowskich Górach z Elżbieta z domu Kachel.
Wychowankowie Śląskiego Zakładu dla Głuchoniemych w Lublińcu
w okresie przedwojennym
Rok 1936 przyniósł jeszcze jedną zmianę. W związku z chęcią rozwoju zawodowego, Wojciechowski, we wrześniu, oddał prowadzenie Hufca Lubliniec (tymczasowo) Ludwikowi Klamie, zaś od marca 1937r. na tą funkcję powołano innego nauczyciela Szkoły Powszechnej - Stanisława Stanisza.
Druh Stanisław Wojciechowski - stoi drugi, od lewej, w ostatnim rzędzie
wśród harcerzy i zuchów Hufca Lubliniec
W latach 1936-38 Stanisław Wojciechowski odbywał dwuletni kurs w Państwowym Instytucie Pedagogiki Specjalnej w Warszawie pod okiem samej Marii Grzegorzewskiej. Podejmował także starania o zwiększenie liczby drużyn działających w lublinieckim Hufcu. Dzięki jego zaangażowaniu w Śląskim Zakładzie dla Głuchoniemych powstały drużyny harcerskie, które prowadzili: Jan Handy, Konrad Mańka czy Henryk Gaczek.
W czerwcu 1937r. został harcmistrzem. W 1938 r. głównym trzonem obozu letniego w Nowych Trokach na Wileńszczyźnie jest VII Drużyna Harcerska złożona z harcerzy działających w lublinieckim Zakładzie dla Głuchoniemych, a druh Wojciechowski był komendantem tego zgrupowania.
Obóz w Nowych Trokach, ruiny zamku trockiego (1938r).
Komendant obozu - druh Stanisław Wojciechowski
Pod koniec 1938r. Stanisław Wojciechowski otrzymał licencję nasłuchową - SPL 889 (już w 1935r. wziął udział w kursie dla instruktorów radiowych), a zaś w marcu 1939r. najprawdopodobniej powołał i kierował Harcerskim Ośrodkiem Radiowym w Lublińcu - ze znakiem SP 919 H.
W 1939 r. został zmobilizowany i przydzielony do 11 Pułku Piechoty w Tarnowskich Górach. W kampanii wrześniowej służył w stopniu podporucznika i był dowódcą II plutonu 2 kompanii. 8 września 1939 wraz z Pułkiem brał udział w najkrwawszej bitwie Ponidzia - pod Ksanami, po której uznany został za poległego. W październiku internowany w obozie Calimanesti w Rumunii,
Obóz Calimanestii w Rumunii
następnie trafił do Oflagu VIE w Dorsten w Niemczech,
Stanisław Wojciechowski wśród więźniów Oflagu VIE w Dorsten
(siedzi pierwszy od lewej)
skąd został przeniesiony do Oflagu VI B Dössel - Warburg również na terenie Niemiec.
Kartka wysłana przez Stanisława Wojciechowskiego z Oflagu w Dössel
W 1945r. ppor. Stanisław Wojciechowski został członkiem komendy obozu wojskowo-cywilnego w Höxter (w obozie przebywała ludność wywieziona w czasie wojny na roboty do Niemiec z Polski, Białorusi i Ukrainy). Od maja 1945 do czerwca 1946r na terenie obozu organizował działalność szkoły polskiej, będąc jednym z jej nauczycieli. Jednym z jego zadań była organizacja kursów zawodowych.
Stanisław Wojciechowski - szkoła polska w obozie Höxter
stoi trzeci od lewej w okularach
Do Polski wrócił w 1946 r. i w tym samy roku podjął pracę w swojej macierzystej placówce, Państwowym Zakładzie Wychowawczym nr 1 dla Dzieci Głuchych w Lublińcu.
Stanisław Wojciechowski
Najpierw, do 1955r. sprawował funkcję kierownika Internatu, a następnie w latach 1951-1961 był kierownikiem Szkoły Podstawowej w PZW nr 1 w Lublińcu, by od 1961r, aż do śmierci w 1968r. kierować całą placówką.
W latach 1945-1949 założył i prowadził harcerstwo na terenie Zakładu. Wraz ze swoimi wychowankami wziął udział w obozie w Międzyzdrojach (1948) i w Suchedniowie (1949). Gdy w 1956 r. harcerstwo odradza się, Stanisław Wojciechowski wspierał aktywnie powstający w Zakładzie - Szczep Harcerski "Szarych Szeregów". Dzięki niemu harcerze tegoż Szczepu przez kolejnych 12 lat biorą udział w 10 wyjazdowych obozach. W efekcie jego starań w styczniu 1961 r. patronem Państwowego Zakładu Wychowawczego Nr 1 dla Dzieci Głuchych w Lublińcu zostaje Konrad Mańka, przedwojenny wychowanek, harcerz, pracownik Śląskiego Zakładu dla Głuchoniemych - stracony w 14 lipca 1942 r. w Katowicach za działalność konspiracyjną.
Stanisław Wojciechowski w stolarni
Śląskiego Zakładu dla Głuchych w Lublińcu z Konradem Mańką
(stoi pierwszy po prawej stronie)
Za swoją pracę zawodową i społeczną działalność zostaje odznaczony między innymi Złotym Krzyżem Zasługi i Odznaką Tysiąclecia Państwa Polskiego.
Stanisław Wojciechowski podczas uroczystości odznaczenia
Odznaką Tysiąclecia Państwa Polskiego
11 sierpnia 1968 roku zmarł podczas pełnienia obowiązków służbowych w Lublińcu. W ostatniej drodze oprócz rodziny, pracowników i wychowanków towarzyszyli mu harcerze. Pogrzeb Stanisława Wojciechowskiego, dyrektora wiodącej placówki oświatowo-wychowawczej, byłego komendanta Hufca ZHP i działacza harcerskiego zasłużonego dla społeczności lokalnej odbył się na cmentarzu parafialnym w Lublińcu.
Pogrzeb druha Stanisława Wojciechowskiego,
poczet sztandarowy Hufca ZHP Lubliniec
Opracowane na podstawie:
Wspomnienia - Jan Wojciechowski
Harcerstwo na terenie miasta Lublińca w latach 1920-1949 - Janusz Bula (2000)
Zespół Ośrodków Specjalnych dla Niesłyszących i Słabosłyszących w Lublińcu - Kazimierz Ziółek, Henryk Machoń
Kroniki Szkoły Podstawowej nr 1 w Lublińcu
Mirosława Komolka - konsultacje
Związek Harcerstwa Polskiego w Niemczech - wybór tekstów źródłowych 1933-1939 - Instytut Śląski w Opolu 1983r.
Wiadomości urzędowe - grudzień 1938r, marzec 1939r.
Archiwum Państwowe w Katowicach
Zdjęcia:
Zbiory prywatne - Jan i Stanisław Wojciechowscy
Zbiory prywatne - Alojzy i Marcin Gajek
Zbiory prywatne - Mariusz, Wojciech i Henryk Gaczek
Kroniki Szkoły Podstawowej nr 1 w Lublińcu
Mirosława Komolka, Państwowe Seminarium Nauczycielskie Męskie w Lesznie w latach 1920-1935, "Rocznik Leszczyński" 14, 2014,
Archiwum ZHP w Lublińcu